5 клас

1. Правапіс звонкіх і глухіх зычных

Пясчаны, пяшчотны, дзядзька, касьба, ножка, падвесці, расчыніць, сжаць, сшыць, моладзь, сцежка, лагчына, мядзведзь, мурог, сядзьце, раз’езджаны, лёгкі.

Заданні:

1. Параўнайце на фанетычным узроўні словы сядзьце і мядзведзь. Што агульнае і адрознае паміж гэтымі словамі?
2. Растлумачце лексічнае значэнне слова мурог.
3. Знайдзіце зборны назоўнік. Складзіце з ім словазлучэнне. Правядзіце лінгвістычны эксперымент: памяняйце месцамі назоўнік і прыметнік. Адкажыце, як змянілася сінтаксічная роля прыметніка?
4. Пастаўце назоўнікі з асновай на г, к, х у форме меснага склону. Растлумачце правапіс канчаткаў.
5. З прапанаваных слоў выпішыце адушаўлёныя назоўнікі.
6. Складзіце сказ, выкарыстаўшы як мага больш прапанаваных слоў.

2. Правапіс галосных е, ё, я.

Заданне 1. Устаўце прапушчаныя літары.

Лёд – л...дзяны,мёд – м...довы, мера – разм...жаванне – разм...жоўваць,  прамень – прам...нёвы, лёгкі – абл...гчэнне, цёмны – пац...мнелы, плямёны – пл...мянны, агонь – агн...вы, баль – бал...ваць, замалёўка – намал...ваць, адлепліваць – выл...піць, плесці – запл...таць – выпл...сці, адсекчы – адс...каць – выс...кчы, алень – ал...н...ня, аняменне – н...мата, апека – ап...каваць – ап...кун, балет – бал...рына, бераг – б...рагавы – узб...рэжжа, паездка -  бязвы...зны – вы...зджаць, вавёрка – выв...рчаня, восем – вас...мнаццаць, вера – дав...раць – выв...рыць, ваенны – ва...явода, ведзьма – в...дзьмар, з’есці – аб’...дзенне, вечар – в...чаровы – в...чэра, губернія – губ...рнатар, дзяцел – дз...тл...ня, серыя – с...рыял, забяспечыць – заб...спячэнне, зелень- з...л...наваты – з...леніва – з...л...ніна, лянота – л...наваты, зменшыць – зм...ншэнне, цвёрды – цв...рдыня, сямёра – с...м...рых, сена – с...наж, чацвёра – учацв...рых.

Заданне 2. Запішыце ў адзін слупок словы, у якія трэба ўставіць літару е, а ў другі слупок – я. Абгрунтуйце сваё меркаванне.

Мац...рык, г...рань, ...давіты, л...тэнант, зав...зь, ...дро, дызайн...р, вы....снець, ....хідны, с...анс, дз...ржава, дз...вяць, эл...ктрычны, барб...кю, дз...дзькаванне, дз...журны, м...талічны, ан...кдот, л...мантаваць, ап...рэта, ав...ню, п...чатка, ал...ргія, св...тар, сув...зь, м...дуза, л...шчына, мес...ц, інв...нтар, пам...ць, к...лейны, п...так, мез...нец, ...длоўцавы, Пал...сціна, к...дроўнік, к...фір, п...рсп...ктыва, квец...нь, б...сперапынна, ары...нцір, ...чмень, він...грэт, тыс...чны, б...звобразна, у кал...ндары, кал...ндар.

Заданне 3. Запішыце словы па-беларуску.

Алевтина, Егор, Орлеан, Барселона, Гейне, Железнов, Валериан, Федора, Инесса, Ереван, Женева, Гёте, Петербург, Кемерово, Кёльн, Несвиж, Печора, Ермолай, Ефим, Якубович, Серпухов, Смолевичи, Хмельницкий, Тернополь, Менделеев.

3. Устаўце прапушчаныя літары.

     Шніц...ль, шпат..ль, карц..р, Ланд..р, грэйд..р, лід..р, камп’ют..р, пэйдж..р, Од..р, тэнд..р, орд..р, менедж..р, фарват..р, Піт..р,  альма-мат..р, крат..р, прэсвіт..р, Юпіт..р.

4. Запішыце прапанаваныя словы па-беларуску. З трыма з іх (на выбар) складзіце сказы.

   Бухгалтер, принтер, фломастер, тинейджер, блокбастер, свитер, Рихтер, Ольстер, катер, барель, Манчестер.

1. Устаўце ў/у.

    Сімфанічная ..верцюра, тэлешо.., сноўбардыст, Ланда.., фа..на, тра..р, умля..т, фіна-..горскі, фра.., нататкі ..фолага, джо..ль, кла..нада, на..тбук, Фа..ст, прэзіды..м, а..ра, крыкі “..ра”, ад ..дару, рады..с.

2. Падкрэсліце правільны варыянт напісання выдзеленых слоў і патлумачце яго.
3. Як называецца цыркавы артыст клоўн ці клоун?
4. Як называецца сукупнасць усіх відаў жывёл якой-небудзь мясцовасці фаўна ці фауна?
5. Якое слова ўжываецца пры ветлівым звароце да замужняй жанчыны ў Германіі фрау ці фраў?
6. Як называецца невысокае бязлістае дрэва, якое расце ў пустынях саксаўл ці саксаул?

Спішыце словы, устаўце прапушчаныя літары - е або я. Праверце напісанае па слоўніку. 3 адным словам на выбар складзіце словазлучэнне па схеме прыметнік+ назоўнік.

Дз...журны, зм...стоўны, л...гкавы, знам...нальны, н...выразны, н...стомны, н...малады, п...радавы, п...кельны, б...спамылковы.

Спішыце словы, устаўце прапушчаныя літары - ж або ш. Праверце напісанае па слоўніку. Падкрэсліце словы, у якіх назіраецца прыпадабненне (асіміляцыя) звонкіх да глухіх. Асобна выпішыце чатырохскладовыя словы і падзяліце іх для пераносу.

Усме...ка, успы...ка,старо…ка, стру…ка, ватру…ка, даме…ка, ва…касць, наапа…кі, навыця…ку, ду…ка, заглу…ка, зады…ка, засу…ка, лы…ка, мура…ка.

. Спішыце словы, устаўляючы літару у або ў. Вызначце націскі і праверце напісанае па слоўніку. Укажыце колькасць складоў выдзеленых слоў.

Са...на, фа...на, а...кцыён, а...ра, джо...ль, па...метра, шо..., шо...к, а...л, ба...л, ка...чук, ка...нер, ваку...м, ва-...сю, крыкі "...ра", да ...ніята, ва ...ніверсітэце, за ...нівермагам.

Спішыце, устаўце прапушчаныя літары і падкрэсліце націскныя склады. Праверце напісанае па слоўніку. Растлумачце правапіс дадзеных арфаграм.

Р...клама, р...спубліка, р...форма, р...актар, .візія, р.. .естр, р...жым, д...фект, д...т.. .ктыў, д...таль, д...легат, гард...роб, д...серт, д...фіс, д...цыметр, т...орыя, т...арэма, т...леграф, т...атр, т...кстыль, ц...лафан, ц...люлоза, ц..мент, ц...нзура.

3 адным са слоў на выбар складзіце просты, апавядальны, развіты сказ, ускладнены звароткам.

Заданні па беларускай мове 5 клас

1 Прачытайце сказ. Растлумачце пастаноўку знака прыпынку ў канцы сказа.

Заўсёды смутныя, бы ўдовы,

Яны найбольш адны стаялі,

І так маркотна пазіралі

Іх задуменныя галовы!

• Ці можна здагадацца з гэтага ўрыўка, пра што ідзе размова. Чаму?
• Прааналізуйце будову сказа, растлумачце пастаноўку знакаў прыпынку у сказе.
• Выпішыце выдзеленае слова і перакладзіце яго на рускую мову, параўнайце,падбярыце сінонімы да слова маркотна.
• Знайдзіце вобразна – выяўленчыя сродкі ў сказе.

2. Прачытайце. Растлумачце пастаноўку знакаў прыпынку. Успомніце, якія члены сказа называюцца аднароднымі?

А пад паветкаю прылады:

Вазок, калёсы, панарады,

Старыя сані, восі, колы

І вулляў некалькі на пчолы,

Яшчэ някончаных; судзіна,

Стары цабэрак, паўасьміна

І розны хлам і лом валяўся,

Ад сонца, дожджыку хаваўся –

Патрэбны рэчы ёсць, вядома!

• Пра якія прылады гаворыцца у сказах?
• Растлумачце значэнне і паходжанне выдзеленых слоў.
• Назавіце вядомыя вам беларускія назвы посуду.
• Прачытайце сказ з патрэбнай інтанацыяй. Абгрунтуйце ваш выбар.

3. Прачытайце. Растлумачце пастаноўку знакаў прыпынку. Успомніце, якія члены сказа называюцца аднароднымі? Падкрэсліце граматычныя асновы, знайдзіце аднародныя члены сказа.

Стаяў асобна ў місцы скорам

Сяго – таго для верашчакі.

Хоць невялікія прысмакі –

Цыбуля, перчык, ліст бабкоў

Ды сальца некалькі брускоў,

Мука і квас – і ўся прыправа,

Але ўсё ж снеданне цікава.

• Растлумачце лексічнае значэнне і паходжанне выдзеленых слоў.
• Перакладзіце слова снеданне на рускую мову.
• Назавіце вядомыя вам стравы беларускай кухні.
• Прачытайце сказ з патрэбнай інтанацыяй. Абгрунтуйце ваш выбар.

4. Прачытайце. Прааналізуйце будову сказа.

Як верашчака ў дно спадала,

То маці есці пакідала

Ды йшла ў камору па другое,

Яшчэ больш смачнае, ядкое,

І тарабаніла сюды.

• Растлумачце лексічнае значэнне і паходжанне выдзеленага слова.
• Назавіце, з якіх памяшканняў складаецца беларуская хата.
• Вызначце граматычныя асновы сказа.
• Падбярыце сінонімы да слова тарабаніла.
• Растлумачце выраз “…верашчака ў дно спадала”.

5. Прачытайце, успомніце, з якога гэта твора, хто аўтар? Растлумачце пастаноўку знакаў прыпынку. Успомніце, што такое дыялог.

Зірні: унь дуб які ўжо Ўладзя! –

На зэдлі Ўладзік схісянуўся,

Алесю хітранька ўсміхнуўся.

• Ну, а я, тата, ці вялікі? –

Спытаў Алесь. – Ты? Салапяка!

             Нос абатры йдзі, разявака!

             Ўсё грае носам, бы музыкі

             У гэтай кірпе завяліся.

• Знайдзіце сінонімы ў сказах.
• Растлумачце выраз “…грае носам”.

6. Прачытайце тэкст. Вызначце функцыю выдзеленых слоў.

-Ну, небажаты, будзем снедаць –

У людзей садзяцца ўжо абедаць.

Цягні мачанку, маці, з печы!

За стол, малы, за стол, старэчы! –

Гаворыць дзядзька, сам сядае

І стол абрусам засцілае.

• Ці магчыма вызначыць сінтаксічную функцыю выдзеленых слоў. Чаму?
• Перакладзіце на рускую мову слова абрус, растлумачце яго лексічнае значэнне.
• Ці ведаеце вы, як гатаваць мачанку?
• Назавіце вядомыя вам стравы беларускай кухні.

7. Прачытайце. Растлумачце пастаноўку знакаў прыпынку. Успомніце, якія члены сказа называюцца аднароднымі? Падкрэсліце граматычныя асновы, знайдзіце аднародныя члены сказа.

Угары над хвойнікам зялёным

Снуюцца пчолкі з ціхім звонам,

Кузуркі розныя і мушкі…

А на прагалінках на голых

Гулянне конікаў вясёлых…

• Растлумачце лексічнае значэнне і паходжанне выдзеленых слоў.
• Якія насякомыя, птушкі, звяры, расліны можна знайсці ў “Чырвонай кнізе” Беларусі”?
• Прачытайце сказ з патрэбнай інтанацыяй. Абгрунтуйце ваш выбар.

Тэма”Клічныя і няклічныя сказы. Знакі прыпынку ў канцы сказаў.”

1.Прачытайце сказы.Чаго не хапае ў сказах?

1)Любо..  да кнігі пач..наецца з тваіх школьных падручнікаў    2)Ці ёсць у ц..бе любімыя кнігі    3)Старайся прачытаць болей кні.., шануй іх

2.Прачытайце ўрывак з верша Я.Коласа”Усход сонца”

Як прыемна пахне збожжа!                   І збяры ты, неба, фарбы

А вакол – спакойна!                                 Колераў дзівосных!

Эх, як слаўна, як прыгожа,                      І дзе ёсць такія скарбы

Хораша, прыстойна!                                 Гожства, сугалосся?!

3.Прачытайце сказы з адпаведнай інтанацыяй.

1) Вярніся зноў, вясновы вецер звонкі! 2) І што толькі сталася ў гэты момант!  3) Чаму ж гэта мяне з вамі не было?!

Тэст

Выпішыце нумары правільных адказаў.

1.Віды сказаў па мэце выказвання бываюць

1) апавядальныя, пытальныя, пабуджальныя;

2) клічныя, няклічныя.

2.Знайдзіце апавядальны сказы

1)Ці дрэмле яшчэ вятрак на пагорку?

2)Пакажыце мне тое ружаватае воблачка.

3)Заяснелася неба на ўсходзе.

3.Знайдзіце пытальны  сказы

1) Добрае слова высока цэніцца ў народзе.

2)Ці заўважылі вы на траве буйныя брыльянцістыя росы?

3)Схадзіце ў бібліятэку і вазьміце кніжкі.

4.Знайдзіце пабуджальны сказ

1) Лес дыміцца густымі пахамі.

2)Давайце пагутарым аб шчасці.

3)Якія прыгожыя рэкі ў Беларусі!

5.Знайдзіце клічны сказ

1)Любіце свой сінявокі край.

2) Якая прыгожая восень!

3)Ляцяць у вырай жураўлі.

Тэст “Лексічнае значэнне слова” 1.Адзначце словазлучэнні, у якіх  словы  ўжываюцца ў пераносным значэнні: 1) калючы чалавек; 2) калючы позірк; 3) калючы вецер; 4) дзеці бягуць; 5) думкі бягуць; 6) іскры полымя; 7) іскры надзеі; 8) завязаць вузел; 9) вузел супярэчнасцей; 10) чыгуначны вузел.                      2.Адзначце рады з мнагазначнымі словамі: 1) помнік Янку Купалу – помнікі пісьменнасці; 2) расказваць байкі – коўдра з байкі; 3) бальныя танцы – бальная сістэма адзнак; 4) у гарадскіх барах – атмасферны ціск вымяраецца ў барах; 5) умовы працы – аўтар навуковай працы.                                                                                   3. Адзначце рады з амонімамі: 1) выраз твару – выраз для рукавоў; 2)  цывілізаваны чалавек – цывільны чалавек; 3) прывязаны повадам конь – стала повадам для спрэчкі; 4) паўднёвы бок – паўднёвы час; 5) абураны такімі паводзінамі – абураны дом.                                                                                                                                              4. Устанавіце адпаведнасць паміж устойлівымі выразамі і іх лексічным значэннем.  А. На птушыных правах. Б. Воўк ў авечай шкуры. В. У сабакі вачэй пазычыць. Г. Стрэляны верабей. 1) Каварны, крывадушны чалавек. 2) Незаконна. 3) Траціць сумленне, сорам, набірацца нахабнасці.4) Вельмі вопытны, спрактыкаваны чалавек. 5) Чалавек, дзеянні ці ўчынкі якога здаюцца дзівацкімі.

Тэст “Лексічнае значэнне слова” 1.Адзначце словазлучэнні, у якіх  словы  ўжываюцца ў пераносным значэнні: 1) калючы чалавек; 2) калючы позірк; 3) калючы вецер; 4) дзеці бягуць; 5) думкі бягуць; 6) іскры полымя; 7) іскры надзеі; 8) завязаць вузел; 9) вузел супярэчнасцей; 10) чыгуначны вузел.                                                     2.Адзначце рады з мнагазначнымі словамі: 1) помнік Янку Купалу – помнікі пісьменнасці; 2) расказваць байкі – коўдра з байкі; 3) бальныя танцы – бальная сістэма адзнак; 4) у гарадскіх барах – атмасферны ціск вымяраецца ў барах; 5) умовы працы – аўтар навуковай працы.                                                                                                3. Адзначце рады з амонімамі: 1) выраз твару – выраз для рукавоў; 2)  цывілізаваны чалавек – цывільны чалавек; 3) прывязаны повадам конь – стала повадам для спрэчкі; 4) паўднёвы бок – паўднёвы час; 5) абураны такімі паводзінамі – абураны дом.                                                                                                                                              4. Устанавіце адпаведнасць паміж устойлівымі выразамі і іх лексічным значэннем.  А. На птушыных правах. Б. Воўк ў авечай шкуры. В. У сабакі вачэй пазычыць. Г. Стрэляны верабей. 1) Каварны, крывадушны чалавек. 2) Незаконна. 3) Траціць сумленне, сорам, набірацца нахабнасці.4) Вельмі вопытны, спрактыкаваны чалавек. 5) Чалавек, дзеянні ці ўчынкі якога здаюцца дзівацкімі.

Тэст “Лексічнае значэнне слова” 1.Адзначце словазлучэнні, у якіх  словы  ўжываюцца ў пераносным значэнні: 1) калючы чалавек; 2) калючы позірк; 3) калючы вецер; 4) дзеці бягуць; 5) думкі бягуць; 6) іскры полымя; 7) іскры надзеі; 8) завязаць вузел; 9) вузел супярэчнасцей; 10) чыгуначны вузел.                                             2.Адзначце рады з мнагазначнымі словамі: 1) помнік Янку Купалу – помнікі пісьменнасці; 2) расказваць байкі – коўдра з байкі; 3) бальныя танцы – бальная сістэма адзнак; 4) у гарадскіх барах – атмасферны ціск вымяраецца ў барах; 5) умовы працы – аўтар навуковай працы.                                                                                                3. Адзначце рады з амонімамі: 1) выраз твару – выраз для рукавоў; 2)  цывілізаваны чалавек – цывільны чалавек; 3) прывязаны повадам конь – стала повадам для спрэчкі; 4) паўднёвы бок – паўднёвы час; 5) абураны такімі паводзінамі – абураны дом.                                                                                                                                                   4. Устанавіце адпаведнасць паміж устойлівымі выразамі і іх лексічным значэннем.  А. На птушыных правах. Б. Воўк ў авечай шкуры. В. У сабакі вачэй пазычыць. Г. Стрэляны верабей. 1) Каварны, крывадушны чалавек. 2) Незаконна. 3) Траціць сумленне, сорам, набірацца нахабнасці.4) Вельмі вопытны, спрактыкаваны чалавек. 5) Чалавек, дзеянні ці ўчынкі якога здаюцца дзівацкімі.                                                                            Тэст “Лексічнае значэнне слова” 1.Адзначце словазлучэнні, у якіх  словы  ўжываюцца ў пераносным значэнні: 1) калючы чалавек; 2) калючы позірк; 3) калючы вецер; 4) дзеці бягуць; 5) думкі бягуць; 6) іскры полымя; 7) іскры надзеі; 8) завязаць вузел; 9) вузел супярэчнасцей; 10) чыгуначны вузел.                                                                    2.Адзначце рады з мнагазначнымі словамі: 1) помнік Янку Купалу – помнікі пісьменнасці; 2) расказваць байкі – коўдра з байкі; 3) бальныя танцы – бальная сістэма адзнак; 4) у гарадскіх барах – атмасферны ціск вымяраецца ў барах; 5) умовы працы – аўтар навуковай працы.                                                                                                  3. Адзначце рады з амонімамі: 1) выраз твару – выраз для рукавоў; 2)  цывілізаваны чалавек – цывільны чалавек; 3) прывязаны повадам конь – стала повадам для спрэчкі; 4) паўднёвы бок – паўднёвы час; 5) абураны такімі паводзінамі – абураны дом.                                                                                                                                                  4. Устанавіце адпаведнасць паміж устойлівымі выразамі і іх лексічным значэннем.  А. На птушыных правах. Б. Воўк ў авечай шкуры. В. У сабакі вачэй пазычыць. Г. Стрэляны верабей. 1) Каварны, крывадушны чалавек. 2) Незаконна. 3) Траціць сумленне, сорам, набірацца нахабнасці.4) Вельмі вопытны, спрактыкаваны чалавек. 5) Чалавек, дзеянні ці ўчынкі якога здаюцца дзівацкімі.

Правапіс [д]-[дз'], [т]-[ц '] (5кл.)

Тэст

Варыянт 1

1. Адзначце словы, у якіх прапушчаны літары дз:

• каар..ынаты 3) ..весце                  5) ві..эасалон
• у зго..е 4) па..везці

2. Адзначце словы, у якіх прапушчана літара т:

• шах..ёр 3) на плане..е             5) на..юрморт
• ап..эка 4) у сваяц..ве

3. Адзначце правільна напісаныя словы:

• цюбецейка 3) індэец                   5) Хрысціна
• затвярдзелы 4) аптымізм

4. Адзначце словы, пры перакладзе якіх з рускай мовы на беларускую адбываецца пераход т у ц:

• терпение 3) бантик                   5) четверг
• терраса 4) бритвенный

5. Перакладзіце з рускай мовы на беларускую слова адресат.

Правапіс [д]-[дз'], [т]-[ц '] (5кл.)

Тэст

Варыянт 2

1. Адзначце словы, у якіх прапушчаны літары дз:

1) ..ве                    3) па..бегчы                 5) ..эпутат

2) са..ік                 4) ..ыктант

2. Адзначце словы, у якіх прапушчана літара т:

• ба..вінне               3) ак..ёр            5) у бі..ве
• бры..венны 4) ..ішыня

3. Адзначце правільна напісаныя словы:

• цёплы                  3) тыраж                   5) мядзвець
• дікія                    4) театр

4. Адзначце словы, пры перакладзе якіх з рускай мовы на беларускую адбываецца пераход т у ц:

• артист            3) тёмный                 5) твёрдый
• диплом       4) тема

5. Перакладзіце з рускай мовы на беларускую слова диспут.

Рознаўзроўневыя заданні па тэме

“Апавядальныя, пытальныя і пабуджальныя сказы”

1 узровень

Знайдзіце і выпішыце апавядальныя сказы:

1) Да чаго прыгожая гэта вясновая раніца!

2) Няхай бесклапотна цвыркаюць птушкі.

3) Ці дрэмле яшчэ вятрак на пагорку?

4) На лістах вісяць буйныя кроплі начных туманоў.

5) Якое поле зеляніцца за сялом?

6) Пакажыце мне тое ружаватае воблачка.

2 узровень

Закончыце фармуліроўку.

Сказы, у якіх выказваецца просьба, пажаданне, загад, называюцца ... .

3 узровень

Запішыце сказы. Вызначце, якія гэта сказы паводле мэты выказвання і інтанацыі.

Калі пачаліся навальніцы?

Хмары, вартуйце сонца!

Першыя грымоты абудзілі вёску.

Няхай губляецца голас у свісце ветру!

4 узровень

Перабудуйце апавядальныя сказы так, каб яны сталі пабуджальнымі, а пабуджальныя – апавядальнымі. Перабудаваныя сказы запішыце.

Якое будзе ціхай і ласкавае возера летам!

Рыбак развесіў невады пасля рыбнага дня.

Няхай возера сцішыцца і спачывае.

Якой нявыказанай радасцю вее ад песні!

5 узровень

Складзіце і запішыце 2 сказы – апавядальны клічны і пабуджальны няклічны.

Рознаўзроўневыя заданні па тэме

“Апавядальныя, пытальныя і пабуджальныя сказы”

1 узровень

Знайдзіце і выпішыце пабуджальныя сказы:

1) Як лагодная ўсмешка, заяснелася неба на ўсходзе.

2) Прасторы зямлі, разгортвайце свае малюнкі-чары.

3) Хто не паддасца гэтым чарам?

4) Якія прыгожыя рэчкі ў сваіх высокіх беражках!

5) Ідзіце да рэчкі, купайцеся.

6) Ці заўважылі вы на траве буйныя брыльянцістыя росы?

2 узровень

Закончыце фармуліроўку:

Сказы, у якіх пра штосьці паведамляецца, называюцца... .

3 узровень

Запішыце сказы. Вызначце, якія гэта сказы паводле мэты выказвання і інтанацыі.

Вясна атуляе вячэрняй сінечай беразнякі.

Як пахне пасля дажджу водарам лесу!

Ці адцвіла на ўзлеску сон-трава?

Бяжы па халоднай мяккай траве!

4 узровень

Перабудуйце апавядальныя сказы так, каб яны сталі пабуджальнымі, а пабуджальныя – апвядальнымі. Перабудаваныя сказы запішыце.

Лета, набіраё сілы!

Возера ляжыць у нейкай цудоўнай аправе.

Як будзе добра ў чэрвені ў жытнім полі!

Няхай каласы гамоняць пад павевамі ветру.

5 узровень

Складзіце і запішыце 2 сказы – апавядальны няклічны і пабуджальны клічны.

Тэматычны кантроль па тэме

“Галоўныя члены сказа. Неразвітыя сказы”

5 клас

Варыянт 2

1. Выпішыце неразвітыя сказы

Шапацеў чарот. Каля самага берага рос магутны дуб. Засвяціла сонейка. Птушкі пачалі спяваць песенькі.

2. Што такое выказнік?

3. Прачытайце. Вызначце стыль тэксту. Спішыце, устаўляючы прапушчаныя літары. Падкрэсліце неразвітыя сказы.

Некалі тут было чыст.. поле. Аднойчы вецер занёс сюды з..рнятка б..розы. Хутка з яго вырасл.. дрэўца. Цяжка жылося адзінок.. б..розцы. Надыходзіў холад. В..тры гнулі б..розку. Убачыў гэта хлопчык. Ён пасадзіў каля адзінок.. дрэўца некалькі б..розак. Павесялела б..розка.

4. Падкрэсліце граматычныя асновы сказаў у тэксце задання 3. Укажыце, чым выражаны дзейнік і выказнік.

5. Складзіце сказы па наступных схемах:

1) назоўнік у наз. склоне дзеяслоў.

2) займеннік у наз. склоне прыметнік.

3) назоўнік у наз. склоне назоўнік у наз. склоне.

Тэматычны кантроль па тэме

“Даданыя члены сказа. Развітыя сказы”

5 клас

Варыянт 1

1. Выпішыце развітыя сказы

Трашчыць галлё. Хістаюцца маладыя бярозы. З гушчару выходзіць магутны звер. Гэта зубр.

2. Што такое дапаўненне?

3. Спішыце, устаўляючы прапушчаныя літары. Падкрэсліце ў сказах граматычную аснову і азначэнні.

Вецер узлахмаціў в..рхавіны дрэў. Шапаткое лісце цэлымі бярэмямі сыпл..цца на халодн.. з..млю. Толькі залатая чырвань б..роз і асін усё яшчэ ўпрыгожвае ўзлесак. Серабрыцца павуцінне над парыжэлымі палямі. А дзесьці высока ўгары курлыкаюць журавы. Яны п..юць свае развітальн.. песні.

4. Спішыце. Падкрэсліце ў сказах граматычную аснову і даданыя члены. Над кожным членам сказа надпішыце, якой часцінай мовы ён выражаны.

У полі ляжыць снег. На прыгорку весела гайдае галоўкаю вясенняя кветка.

5. З неразвітых сказаў утварыце развітыя. Запішыце тэкст, дайце яму загаловак.

Насоўваецца хмара. Цямнее неба. Заціх лес. Бліснула маланка. Хлынуў дождж. Ён барабаніў.

Тэматычны кантроль па тэме

“Даданыя члены сказа. Развітыя сказы”

5 клас

Варыянт 2

1. Выпішыце развітыя сказы

Свежы ветрык прабег па дрэвах. Пачыналася раніца. Хутка заспявае певень. Прачнуцца людзі.

2. Што такое акалічнасць?

3. Спішыце, устаўляючы прапушчаныя літары. Падкрэсліце ў сказах граматычную аснову і дапаўненні.

Зімой у лесе можна ўгледзець невялік.. птушку. Сваёй моцн.. дзюбай яна вылушчва.. насенне з ялов.. шышак. Гэта крыжадзюб. Крыжадзюб не баіцца марозу. Дзяцей сваіх ён выводз.. не толькі летам, але і зімой. Корму малым хапа.., а холад ім у цёплым гн..здзе не страшны.

4. Спішыце. Падкрэсліце ў сказах граматычную аснову і даданыя члены. Над кожным членам сказа надпішыце, якой часцінай мовы ён выражаны.

Прыляцела ластаўка на радзіму. Выйшаў маленькі Ясь на двор.

5. З неразвітых сказаў утварыце развітыя. Запішыце тэкст, дайце яму загаловак.

Прайшло лета. Наступіла восень. Лісце пажаўцела. Кветкі завялі. Не чуваць птушак. Яны паляцелі.

Тэст

1.Пазначце словазлучэнні.

М) жоўтае лісце; А) пайшлі ў грыбы;  Б) асіны і бярозы;Л) устаць рана; В) сонца ўзышло.

2. Як ставіцца пытанне ў словазлучэнні?

А) ад галоўнага слова да залежнага;  Б) ад залежнага да галоўнага.

3.Адзначце назоўнікавыя словазлучэнні.

А) працаваць на заводзе;  Б) прыехаць позна; Й) урокі музыкі; Ч) лясная маліна.

4.Адзначце дзеяслоўныя словазлучэнні.

Б) аўтамабіль суседа; Ы) расправіць крылы; Н) слухаць радыё; А) накасіць травы. 

Тэст

1.Пазначце словазлучэнні.

М) жоўтае лісце; А) пайшлі ў грыбы;  Б) асіны і бярозы;Л) устаць рана; В) сонца ўзышло.

2. Як ставіцца пытанне ў словазлучэнні?

А) ад галоўнага слова да залежнага;  Б) ад залежнага да галоўнага.

3.Адзначце назоўнікавыя словазлучэнні.

А) працаваць на заводзе;  Б) прыехаць позна; Й) урокі музыкі; Ч) лясная маліна.

4.Адзначце дзеяслоўныя словазлучэнні.

Б) аўтамабіль суседа; Ы) расправіць крылы; Н) слухаць радыё; А) накасіць травы. 

Тэст

1.Пазначце словазлучэнні.

М) жоўтае лісце; А) пайшлі ў грыбы;  Б) асіны і бярозы;Л) устаць рана; В) сонца ўзышло.

2. Як ставіцца пытанне ў словазлучэнні?

А) ад галоўнага слова да залежнага;  Б) ад залежнага да галоўнага.

3.Адзначце назоўнікавыя словазлучэнні.

А) працаваць на заводзе;  Б) прыехаць позна; Й) урокі музыкі; Ч) лясная маліна.

4.Адзначце дзеяслоўныя словазлучэнні.

Б) аўтамабіль суседа; Ы) расправіць крылы; Н) слухаць радыё; А) накасіць травы. 

Фразеалагизмы. Тэст

1. Вызначце правільнае азначэнне.

А) спалучэнні слоў, якім уласціва вобразнае значэнне,  называюцца фразеалагізмамі.

Б) устойлівыя непадзельныя спалучэнні слоў, якія існуюць у  мове як адно сэнсавае цэлае, называюцца фразеалагізмамі.

2. Вызначце, ці правільнае гэтае сцверджанне.

Фразеалагізмы маюць адзінае, цэласнае значэнне і ў сказе з’яўляюцца адным членам сказа.

А) правільна;

Б) няправільна.

3. Фразеалагізмы часцей за ўсё выкарыстоўваюцца

А) у навуковым стылі;

Б) у гутарковым і мастацкім стылях.

4. Адзначце сказы, дзе фразеалагізмы з’яўляюцца выказнікамі.

А) Не спалі ў шапку і польскія патрыёты.

Б) Любіў ён пагаварыць з вострымі на язык людзьмі. .

В)Ганна ўсё робіць проста і лёгка, у яе ўсё ў руках гарыць.

Г) За гультайства па галоўцы не пагладзяць.

5. Адзначыць сказы, дзе ёсць фразеалагізмы.

А) Правую руку, што вісела на вудзільне, як агнём, апякло.

Б) Іван праз нейкі час супакоіўся, здолеў узяць сябе ў рукі.

В) Толькі грошац на вецер не кідайце, купіце што-небудзь неабходнае.

6. Выбраць фразеалагізмы, якія правільна растлумачаны.

А) на галаве хадзіць – сваволіць.

Б) хоць вока выкалі – светла.

В) хоць іголкі збірай – цёмна. г) ні свет ні зара – рана.