7 клас

Дзеепрыметнік. Дзеепрыслоўе

 Спішыце, устаўце, дзе трэба, літары і знакі прыпынку. Падкрэсліце дзеепрыметнікі і дзеепрыслоўі, а таксама дзеепрыметныя і дзеепрыслоўныя звароты. Зрабіце марфалагічны разбор  аднаго дзеепрыметніка і дзеепрыслоўя.

         Як слаўна а..чуваеш с..бе красаві..кім веч..рам стоячы на развілц.. пал..вых дарог і любуючыся з узгорк.. неабдымным прасторам! Шырокі закат прыгожа акаймоўва..цца накладаючы пурпуровыя фарбы на край лес.. . Дзе-нідзе яшчэ л..жыць снег але паво..ка ўжо адбуш..вала пакінуўшы ў нізінах часовыя азёры. Зв..няць ручайкі ў в..чэрняй цішы. Кажуць што гэта вясна бразгае срэбран..ымі ключамі адмыкаючы дз..верцы цёплым вятрам. Л..цяць вятры з далёкага п..ўдня н..сучы з сабой н..ўгамон..ую веснавую сілу. Скараец..а перад ёю зіма а..ступаючы ў нев..домыя п..ўночныя далі. Наўздагон ёй ..мчыцца в..сёлая пер..клічка прыл..цеўшых птушак пя..чотны звон ручайкоў і шэлест маладой зел..ні што шчацініцца на адагрэтых пя..чотнымі промнямі сонца мясцінах. Паветра прасякнутае ц..плынёй і пахамі а..талай зямлі крыштальна чыстае.

 Спішыце, устаўце, дзе трэба, літары і знакі прыпынку. Падкрэсліце дзеепрыметнікі і дзеепрыслоўі, а таксама дзеепрыметныя і дзеепрыслоўныя звароты. Зрабіце марфалагічны разбор  аднаго дзеепрыметніка і дзеепрыслоўя.

        Як слаўна а..чуваеш с..бе красаві..кім веч..рам стоячы на развілц.. пал..вых дарог і любуючыся з узгорк.. неабдымным прасторам! Шырокі закат прыгожа акаймоўва..цца накладаючы пурпуровыя фарбы на край лес.. . Дзе-нідзе яшчэ л..жыць снег але паво..ка ўжо адбуш..вала пакінуўшы ў нізінах часовыя азёры. Зв..няць ручайкі ў в..чэрняй цішы. Кажуць што гэта вясна бразгае срэбран..ымі ключамі адмыкаючы дз..верцы цёплым вятрам. Л..цяць вятры з далёкага п..ўдня н..сучы з сабой н..ўгамон..ую веснавую сілу. Скараец..а перад ёю зіма а..ступаючы ў нев..домыя п..ўночныя далі. Наўздагон ёй ..мчыцца в..сёлая пер..клічка прыл..цеўшых птушак пя..чотны звон ручайкоў і шэлест маладой зел..ні што шчацініцца на адагрэтых пя..чотнымі промнямі сонца мясцінах. Паветра прасякнутае ц..плынёй і пахамі а..талай зямлі крыштальна чыстае.

Тэставае  заданне “Дзеепрыметнікавы зварот. Поўныя і кароткія дзеепрыметнікі.”

Варыянт 1

1.Выберыце правільны адказ.

1)Дзеепрыметнікавы зварот – гэта  дзеепрыметнік разам са словам, якое ён паясняе.

2)Дзеепрыметнікавы зварот – гэта дзеепрыметнік з залежнымі ад яго словамі.

2.Адзначце сказы, у якіх ёсць дзеепрыметнікавыя звароты.

1)За акном невялікага кабінета красавала звычайнае наша вясковае жыта, пасеянае рукой паэта-акадэміка.

2)Гарачыня неміласэрная: куды ні зірні – усё поле жоўтае, выпаленае сонцам.

3)Цёмныя гмахі камяніц з асветленымі вокнамі загароджвалі далягляд.

4)Мы ішлі паміж рэдкімі, працярэбленымі вайной соснамі на святло ў Коласавым акне.

3.Дзеепрыметнікавы зварот выдзяляецца на пісьме коскамі…

1)заўсёды, незалежна ад яго месца ў сказе.

2)калі стаіць перад назоўнікам, які ён паясняе.

3)калі стаіць пасля слова, якое ён паясняе.

4.Адзначце сказы, у якіх дзеепрыметнікавыя звароты патрэбна выдзеліць коскамі.

1)Гледзячы на засланыя чыстай травой крапасныя валы, успамінаю расказ пра дзяўчыну.

2)Паляна акружаная з усіх бакоў цёмнай сцяной лесу млела ад гарачыні.

3)Знявечаны ў верасні трыццаць дзявятага года горад быў канчаткова ператвораны ў руіны.

4)Узрушаны і выведзены з раўнавагі старшыня грозна гаварыў з крыкунамі.

5)Дзядзька Пракоп павязаны наўскасяк ручніком вылез з-за стала амаль першым.

5.Адзначце сказы з кароткай формай дзеепрыметнікаў.

1)Паветра напоўнена пчаліным гудам.

2)На стале ляжала разгорнутая кніга.

3)Усе галіны грушы ўсыпаны цветам.

4)У паветры слаўся пах чабору і скошанай травы.

Тэставае  заданне “Дзеепрыметнікавы зварот. Поўныя і кароткія дзеепрыметнікі.”

Варыянт 1

1.Выберыце правільны адказ.

1)Дзеепрыметнікавы зварот – гэта  дзеепрыметнік разам са словам, якое ён паясняе.

2)Дзеепрыметнікавы зварот – гэта дзеепрыметнік з залежнымі ад яго словамі.

2.Адзначце сказы, у якіх ёсць дзеепрыметнікавыя звароты.

1)За акном невялікага кабінета красавала звычайнае наша вясковае жыта, пасеянае рукой паэта-акадэміка.

2)Гарачыня неміласэрная: куды ні зірні – усё поле жоўтае, выпаленае сонцам.

3)Цёмныя гмахі камяніц з асветленымі вокнамі загароджвалі далягляд.

4)Мы ішлі паміж рэдкімі, працярэбленымі вайной соснамі на святло ў Коласавым акне.

3.Дзеепрыметнікавы зварот выдзяляецца на пісьме коскамі…

1)заўсёды, незалежна ад яго месца ў сказе.

2)калі стаіць перад назоўнікам, які ён паясняе.

3)калі стаіць пасля слова, якое ён паясняе.

4.Адзначце сказы, у якіх дзеепрыметнікавыя звароты патрэбна выдзеліць коскамі.

1)Гледзячы на засланыя чыстай травой крапасныя валы, успамінаю расказ пра дзяўчыну.

2)Паляна акружаная з усіх бакоў цёмнай сцяной лесу млела ад гарачыні.

3)Знявечаны ў верасні трыццаць дзявятага года горад быў канчаткова ператвораны ў руіны.

4)Узрушаны і выведзены з раўнавагі старшыня грозна гаварыў з крыкунамі.

5)Дзядзька Пракоп павязаны наўскасяк ручніком вылез з-за стала амаль першым.

5.Адзначце сказы з кароткай формай дзеепрыметнікаў.

1)Паветра напоўнена пчаліным гудам.

2)На стале ляжала разгорнутая кніга.

3)Усе галіны грушы ўсыпаны цветам.

4)У паветры слаўся пах чабору і скошанай травы.

Тэставая работа «Дзеепрыметнікавы зварот. Поўныя і кароткія дзеепрыметнікі.»

Варыянт  2

1.Выберыце правільны адказ.

1)Дзеепрыметнік з залежнымі ад яго словамі называецца дзеепрыметнікавым  зваротам.

2)Дзеепрыметнік разам са словам, якое ён паясняе,  называецца дзеепрыметнікавым зваротам.

2.Адзначце  сказы,у якіх ёсць дзеепрыметнікавыя звароты.

1)Позіркі снуюць па сценах, нібы па зжаўцелых старонках рукапісу.

2)Старадаўнія ліхтары, па малюнках адноўленыя сённяшнімі ўмельцамі, красуюцца на слупах.

3)Юзік ўзяў люстэрка і глядзіцца, зачэсвае валасы, расчэсвае вусы і даўно стрыжаную бараду.

4)Раззлаваны зубр надзвычай хуткі і ярасны, можа накінуцца нават на чалавека.

3.Калі дзеепрыметнікавы зварот выдзяляецца на пісьме коскамі?

1)калі стаіць перад назоўнікам, які ён паясняе.

2)калі стаіць пасля слова,якое ён паясняе.

3)заўсёды, незалежна ад яго месца ў сказе.

4.Абазначце сказы, у якіх дзеепрыметнікавыя звароты патрэбна выдзеліць коскамі.

1) Я зноў гляджу з акна і бачу красу тваю ахутаную павалокай ціхай вераснёўскай ночы.

2) Рукамі хочацца пакратаць параненыя фашысцкімі кулямі рэшткі старой сцяны.

3) Думкі закінутыя ў душу Лабановіча нелегальнай брашурай не давалі яму спакою.

4) Над Прыпяццю сінее лес, адтуль нясе густым водарам сатканым з пахаў хвоі, прэлай зямлі, грыбоў і багуну.

5) Пабітая на калдобіны вуліца ў гэтым месцы як бы разгаліноўваецца, атрымліваецца дзве вуліцы.

5.Адзначце сказы з кароткай формай дзеепрыметнікаў.

1)Пушыстымі коцікамі ўпрыгожаны вербы.

2)Рэчка наглуха замецена снегам.

3)Вакол гаманіла адноўленае маладое жыццё.

4)Адрэзаная луста хлеба ляжала на стале.

Тэставая работа.Утварэнне і ўжыванне дзеепрыметнікаў залежнага стану

Варыянт 1

1.Выберыце суфіксы дзеепрыметнікаў залежнага стану прошлага часу

1)–т-;    2)-ен-;    3)-л-;   4)-ўш-/-ш-;   5)-ан-;   6)-н-.

2.У сучаснай беларускай мове абмежавана ўжываюцца формы дзеепрыметнікаў залежнага стану…

1) цяперашняга часу;         2) прошлага часу.

3.Ад чаго залежыць выбар суфікса пры ўтварэнні дзеепрыметнікаў залежнага стану прошлага часу?

1) ад спражэння дзеяслова;

2)  ад таго, на які гук заканчваецца аснова;

3)  ад часу дзеяслова.

4.Падкрэсліце дзеепрыметнікі залежнага стану прошлага часу.

1) задаволены, задаволіць, задаволю, задаволіў;

2) апануць, апрануты, апрануў, апранутыя;

3) абгароджаны, абгарадзіў, абгарадзілі, абгароджваем;

4) выліў, вылітыя, выліваем, вылівальны;

5) разварушваем, разварушаны, разварушылі, разварушу.

5.Падкрэсліце шырокаўжывальныя ў сучаснай беларускай мове формы дзеепрыметнікаў.

1) вывучаны, вывучаемы, завучаны, завучваемы;   3)чытаемыя, прачытаныя, прачытваемыя;

2)прыбіраемы, прыбраны, набраны, набіраемы;   4)запісаны, запісваемы, напісаны.

6.Устаўце прапушчаныя літары.

1) насто..ны на травах;     3)засе..нае поле;

2)прыпа..ны дрот;              4)прынес..ны падарунак.

7.У якіх дзеепрыметніках суфіксы абазначаны правільна?

1) куплены;                       6) адхілены;

2) падрыхтаваны;           7) апустошаны;

3) згуляны;                       8) абмеркаваны;

4) змалочаны;                 9) запрошаны;

5)  прачытаны;                10) намаляваны.

8.Вызначце правільнае выказванне.

1) Намалочаны-  дзеепрыметнік залежнага стану прошлага часу, утвораны ад дзеяслова намалочваць.

2) Намалочаны-  дзеепрыметнік залежнага стану прошлага часу, утвораны ад дзеяслова намалаціць

9.Выберыце правільныя выказванні.

1)Вымыты- дзеепрыметнік залежнага стану прошлага часу, утвораны ад дзеяслова вымыць з дапамогай суфікса –т-.

2)Перакапаны- дзеепрыметнік залежнага стану прошлага часу, утвораны ад дзеяслова перакапаць з дапамогай суфікса –ан-.

3)Выкуплены- дзеепрыметнік залежнага стану прошлага часу, утвораны ад дзеяслова выкупляць з дапамогай суфікса –ен-.

4)Зламаны- дзеепрыметнік залежнага стану прошлага часу, утвораны ад дзеяслова зламаць з дапамогай суфікса –н

5)Вышыты – дзеепрыметн ік залежнага стану прошлага часу, утвораны ад дзеяслова вышыць з дапамогай суфікса –т-.

10.Выпішыце з тэксту дзеепрыметнікі залежнага стану прошлага часу.

Хутар паказаўся раптоўна. Быццам з-за пагорка выбег – нейкі лахматы, натапыраны, абстаўлены рэдкімі прысадамі і нізкім учарнелым парканам, - і спыніўся ў нерашучасці: а што далей рабіць? Пасярод квахтухаю масцілася прыземістая хата.Яна таксама ўчарнела, і толькі акенца давала знаць, што там яшчэ не пагасла жыццё.Справа ад хаты – пакрыўленыя хлевушкі, дрывотня.

Тэставае  заданне “Дзеепрыметнікавы зварот. Поўныя і кароткія дзеепрыметнікі.”

Варыянт 1

1.Выберыце правільны адказ.

1)Дзеепрыметнікавы зварот – гэта  дзеепрыметнік разам са словам, якое ён паясняе.

2)Дзеепрыметнікавы зварот – гэта дзеепрыметнік з залежнымі ад яго словамі.

2.Адзначце сказы, у якіх ёсць дзеепрыметнікавыя звароты.

1)За акном невялікага кабінета красавала звычайнае наша вясковае жыта, пасеянае рукой паэта-акадэміка.

2)Гарачыня неміласэрная: куды ні зірні – усё поле жоўтае, выпаленае сонцам.

3)Цёмныя гмахі камяніц з асветленымі вокнамі загароджвалі далягляд.

4)Мы ішлі паміж рэдкімі, працярэбленымі вайной соснамі на святло ў Коласавым акне.

3.Дзеепрыметнікавы зварот выдзяляецца на пісьме коскамі…

1)заўсёды, незалежна ад яго месца ў сказе.

2)калі стаіць перад назоўнікам, які ён паясняе.

3)калі стаіць пасля слова, якое ён паясняе.

4.Адзначце сказы, у якіх дзеепрыметнікавыя звароты патрэбна выдзеліць коскамі.

1)Гледзячы на засланыя чыстай травой крапасныя валы, успамінаю расказ пра дзяўчыну.

2)Паляна акружаная з усіх бакоў цёмнай сцяной лесу млела ад гарачыні.

3)Знявечаны ў верасні трыццаць дзявятага года горад быў канчаткова ператвораны ў руіны.

4)Узрушаны і выведзены з раўнавагі старшыня грозна гаварыў з крыкунамі.

5)Дзядзька Пракоп павязаны наўскасяк ручніком вылез з-за стала амаль першым.

5.Адзначце сказы з кароткай формай дзеепрыметнікаў.

1)Паветра напоўнена пчаліным гудам.

2)На стале ляжала разгорнутая кніга.

3)Усе галіны грушы ўсыпаны цветам.

4)У паветры слаўся пах чабору і скошанай травы.

Тэставае  заданне “Дзеепрыметнікавы зварот. Поўныя і кароткія дзеепрыметнікі.”

Варыянт 1

1.Выберыце правільны адказ.

1)Дзеепрыметнікавы зварот – гэта  дзеепрыметнік разам са словам, якое ён паясняе.

2)Дзеепрыметнікавы зварот – гэта дзеепрыметнік з залежнымі ад яго словамі.

2.Адзначце сказы, у якіх ёсць дзеепрыметнікавыя звароты.

1)За акном невялікага кабінета красавала звычайнае наша вясковае жыта, пасеянае рукой паэта-акадэміка.

2)Гарачыня неміласэрная: куды ні зірні – усё поле жоўтае, выпаленае сонцам.

3)Цёмныя гмахі камяніц з асветленымі вокнамі загароджвалі далягляд.

4)Мы ішлі паміж рэдкімі, працярэбленымі вайной соснамі на святло ў Коласавым акне.

3.Дзеепрыметнікавы зварот выдзяляецца на пісьме коскамі…

1)заўсёды, незалежна ад яго месца ў сказе.

2)калі стаіць перад назоўнікам, які ён паясняе.

3)калі стаіць пасля слова, якое ён паясняе.

4.Адзначце сказы, у якіх дзеепрыметнікавыя звароты патрэбна выдзеліць коскамі.

1)Гледзячы на засланыя чыстай травой крапасныя валы, успамінаю расказ пра дзяўчыну.

2)Паляна акружаная з усіх бакоў цёмнай сцяной лесу млела ад гарачыні.

3)Знявечаны ў верасні трыццаць дзявятага года горад быў канчаткова ператвораны ў руіны.

4)Узрушаны і выведзены з раўнавагі старшыня грозна гаварыў з крыкунамі.

5)Дзядзька Пракоп павязаны наўскасяк ручніком вылез з-за стала амаль першым.

5.Адзначце сказы з кароткай формай дзеепрыметнікаў.

1)Паветра напоўнена пчаліным гудам.

2)На стале ляжала разгорнутая кніга.

3)Усе галіны грушы ўсыпаны цветам.

4)У паветры слаўся пах чабору і скошанай травы.

Тэставая работа «Дзеепрыметнікавы зварот. Поўныя і кароткія дзеепрыметнікі.»

Варыянт  2

1.Выберыце правільны адказ.

1)Дзеепрыметнік з залежнымі ад яго словамі называецца дзеепрыметнікавым  зваротам.

2)Дзеепрыметнік разам са словам, якое ён паясняе,  называецца дзеепрыметнікавым зваротам.

2.Адзначце  сказы,у якіх ёсць дзеепрыметнікавыя звароты.

1)Позіркі снуюць па сценах, нібы па зжаўцелых старонках рукапісу.

2)Старадаўнія ліхтары, па малюнках адноўленыя сённяшнімі ўмельцамі, красуюцца на слупах.

3)Юзік ўзяў люстэрка і глядзіцца, зачэсвае валасы, расчэсвае вусы і даўно стрыжаную бараду.

4)Раззлаваны зубр надзвычай хуткі і ярасны, можа накінуцца нават на чалавека.

3.Калі дзеепрыметнікавы зварот выдзяляецца на пісьме коскамі?

1)калі стаіць перад назоўнікам, які ён паясняе.

2)калі стаіць пасля слова,якое ён паясняе.

3)заўсёды, незалежна ад яго месца ў сказе.

4.Абазначце сказы, у якіх дзеепрыметнікавыя звароты патрэбна выдзеліць коскамі.

1) Я зноў гляджу з акна і бачу красу тваю ахутаную павалокай ціхай вераснёўскай ночы.

2) Рукамі хочацца пакратаць параненыя фашысцкімі кулямі рэшткі старой сцяны.

3) Думкі закінутыя ў душу Лабановіча нелегальнай брашурай не давалі яму спакою.

4) Над Прыпяццю сінее лес, адтуль нясе густым водарам сатканым з пахаў хвоі, прэлай зямлі, грыбоў і багуну.

5) Пабітая на калдобіны вуліца ў гэтым месцы як бы разгаліноўваецца, атрымліваецца дзве вуліцы.

5.Адзначце сказы з кароткай формай дзеепрыметнікаў.

1)Пушыстымі коцікамі ўпрыгожаны вербы.

2)Рэчка наглуха замецена снегам.

3)Вакол гаманіла адноўленае маладое жыццё.

4)Адрэзаная луста хлеба ляжала на стале.